Kondansatör elektrik yükünü depolamak için kullanılan bir elektronik bileşendir. Temel olarak iki iletken plaka ve bu plakalar arasında dielektrik (iletken olmayan) bir malzeme içerir. Bu bileşenin temel özelliği, belirli bir miktarda elektrik yükünü depolayabilmesi ve daha sonra bu yüke enerji olarak geri verebilmesidir.
Kondansatör adıyla yaygın şekilde kullanılan bu cihazlar, kapasitörler veya sığaçlar olarak da bilinmektedir. Kapasiteleri C ile sembolize edilmektedir. Kapasite değerinin ölçümü LCRmetre ya da multimetre ile gerçekleştirilebilmektedir, kapasite birimi Farad’dır. Sığaç boyutları çalışma gerilimlerine ve bünyelerinde depolayabilecekleri yük oranına bağlıdır. Kapasitörlerin kullanım alanları göz önünde bulundurulduğunda, neredeyse her boyuta uygun olarak üretilebildiği dikkat çekmektedir.
Kondansatör Nedir?
Kondansatör ya da kapasitör nedir, ne işe yarar? Kondansatörler elektronik bir devrede yer alan en önemli öğelerden biridir. Elektrik yüklerini depolayarak çalışabilirler. Kapasitörler ani akım gitmesi sırasında devredeki öğelerin zarar görmemesi amacıyla kısa süreliğine devreye akım sağlayabilmektedir.
İlk bakışta karmaşık görünmesi nedeniyle bu cihazların teknik özelliklerine dair çok fazla soru gelmektedir. “Kondansatörler nedir?” ve “Kondansatör nedir ne işe yarar?” konularına şu şekilde yanıt verilebilir:
Bu cihazların çalışma prensibi, iki metal plaka arasına elektrik yükü (elektron) biriktirme temeline dayanır. Bu plakalar arasında iletken olmayan bir malzeme (dielektrik) bulunur. Bir kaynaktan enerji geldiğinde, bir plaka pozitif, diğer plaka ise negatif yüklenir. Dielektrik malzeme, plakalar arasında doğrudan elektrik akışını engeller, böylece yük plakalarda depolanır.
Kondansatör nedir ne işe yarar? Şu şekilde cihazın işlevini açıklamak mümkündür;
Kondansatör Çeşitleri
Farklı kullanım alanlarına yönelik çeşitleri bulunan kondansatörün depolayabileceği elektrik yük miktarını ifade eden büyüklüğe kapasitans denir. Kapasitör birimi Farad’dır (F), ancak genellikle mikrofarad (µF), nanofarad (nF) veya picofarad (pF) cinsinden ifade edilir. Bir kondansatörün kapasitans değerini belirlemek için kondansatör ölçümü yapılır. Bir kondansatörü sınıflandırırken en sık başvurulan yöntem, yalıtkan maddeye göre yapılan sınıflandırmadır. Kapasitör pile bağlandığında, pilin artı kutbundaki elektronlar pilin artı ucuna gitmektedir.
Küçük değerlere sahiptir ve genellikle sinyal frekansını ayarlamak için tercih edilir.
Büyük kapasitans değerlerine sahiptir ve en sık güç kaynaklarında kullanılır.
Yüksek performanslı ve küçük boyutludurlar, stabil kapasitans değerleri sunarlar.
Bu cihazlar oldukça geniş bir kapasitans aralığına sahiptir ve ayrıca AC sinyalleri için uygundur.
Elektrolit kapasitörler, kutuplu kondansatörler olarak da adlandırılmaktadır.
Kapasitör ile Kondansatörün Arasındaki Fark Nedir?
Bu iki terim arasında anlam farkı bulunmamakla birlikte, kullanıldıkları dil bağlamında isimlendirme farklılıkları gösterirler. Türkçe’de daha sık “kondansatör” terimi kullanılırken, İngilizce’de “capacitor” (kapasitör) terimi daha yaygındır. Dolayısıyla kapasitör kondansatör farkı teknik olarak yoktur.
Kondansatör sembolü polarize ve non-polarize olanlar için farklıdır. Non-polarize kondansatörlerin sembolü, birbirine paralel iki düz çizgi, polarizelerin sembolüyse bir düz bir eğik çizgi şeklindedir.
Kapasitör Ne İşe Yarar?
- Enerjiyi depolar ve gerektiğinde bu enerjiyi serbest bırakabilir. Foto flaşları, kesintisiz güç kaynakları (UPS) ve araba akülerinde enerji depolamak için kullanılır.
- Güç kaynaklarında ve regülatörlerde, voltaj dalgalanmalarını düzeltmek için kullanılır. Rectifier çıkışlarında, dalgalı DC’yi daha düzgün bir DC’ye çevirmek için kullanılır.
- Elektrikli araçlarda, frenleme sırasında üretilen enerjiyi depolamak için kullanılır. Regeneratif fren sistemlerinde enerji geri kazanımı sağlar.
- Yüksek geçiren, düşük geçiren, bant geçiren filtrelerde sinyal işleme için kullanılır. Analog sinyallerin işlenmesinde ve modifiye edilmesinde kullanılır.
Kondansatör olmadan motor çalışır mı? Motorların başlatılması ve düzgün çalışması için kullanılır. Kondansatör olmadan, tek fazlı bir motorun başlatılması ve/veya verimli bir şekilde çalıştırılması genellikle mümkün değildir. Üç fazlı motorlar ise kondansatörsüz çalışabilirler, ancak kondansatör kullanımı verimliliği artırabilir.
Kapasitörlerin bu çok yönlü kullanımı, onları modern elektronik ve elektrik sistemlerinin vazgeçilmez bileşenleri yapmaktadır. Bu nedenle kapasitör fiyatları da merak edilen konulardandır. Oldukça geniş yelpazede, farklı alanlarda kullanımı mümkün olan cihazlar, farklı fiyatlarla satışa çıkarılır.